Kryzys i wypalenie zawodowe nie są związane ze światem białych kołnierzyków pracujących w korporacjach. Wypalenie zawodowe jak pokazują wyniki wielu badań, dotyczy w równie w wielkim stopniu pracowników sektora medycznego.
Lekarze, pielęgniarki/ pielęgniarze oraz inne zawody z szeroko pojętego personelu medycznego, podlegają dokładnie temu samemu cyklowi wypalenia zawodowego, który opisaliśmy w jednym z naszych ostatnich wpisów.
Według koncepcji Christiny Maslach wypaleniu towarzyszą trzy elementy: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja oraz obniżone poczucie własnych dokonań. Wyczerpanie emocjonalne to nic innego jak “poczucie nadmiernego obciążenia emocjonalnego, przemęczenia, pustki uczuciowej, braku energii psychicznej i fizycznej”.
Depersonalizacja jest negatywną postawą w stosunku do pacjentów, skłonnością do traktowania ich w sposób obojętny, bezosobowy i przedmiotowy. Natomiast obniżone poczucie dokonań to spadek osobistego zaangażowania zawodowego, obniżenie osobistych osiągnięć lub satysfakcji zawodowej – piszą autorzy pracy zbiorowej pod tytułem “Wypalenie zawodowe wśród personelu medycznego – przegląd literatury”.
Praca personelu medycznego, pracowników socjalnych oraz wszelkiego rodzaju zawodów, związanych z pomocą może być bardzo wypalająca oraz wpływająca w wydatny sposób na codzienne funkcjonowanie. Codzienne obcowanie z chorobami, cierpieniem i śmiercią nie pozostaje bez wpływu na zdrowie tych, którzy zawodowo zajmują się pomocą innym. W Polsce dodatkowo mogą się na to nakładać godziny pracy, wynagrodzenie w państwowej służbie zdrowia lub nierzadko atmosfera w miejscu pracy. Bardzo interesujące światło na ten problem rzuca lektura opracowania “Stres – jedynie tego nie brakuje lekarzom“ opracowanego przez lekarzy ze Śląskiej Akademii Medycznej.
Problem nie jest nowy. Jest za to coraz więcej rozwiązań mogących pomóc personelowi medycznemu. Jednym z tych rozwiązań jest praktyka uważności (Mindfulness). Mindfulness nauczany i praktykowany jest coraz częściej w środowiskach medycznych jako skuteczny sposób radzenia sobie ze stresem, prewencji wypalenia zawodowego, poprawy dobrostanu psychicznego oraz droga do poprawy kontaktów na linii lekarz – pacjent.
Korzyści z praktyki:
Mindfulness to dużo więcej jednak niż szereg technik lub praktyk. Jest to raczej sposób bycia, uważność na siebie, na nasze myśli, emocje i na to co czujemy w naszym ciele. Mindfulness to też akceptacja siebie samego i swego rodzaju zaproszenie, aby wyjść poza świat swoich myśli i koncepcji i zamiast tego skupić się na przeżywaniu tego co dzieje się z nami i przed naszymi oczyma “Tu i Teraz”. Powiększająca się ilość badań, wydatnie wskazuje na efektywność praktyk Mindfulness w obszarze sektora medycznego w następujących obszarach:
zmniejszenie ilości “błędów w sztuce”
polepszenie jakości wywiadów klinicznych
polepszenie komunikacji personel medyczny – klient
zwiększenie samoświadomości jako sposób prewencji przeciwko wypaleniu zawodowemu
zwiększenie empatii
zwiększenie dobrostanu psychicznego personelu medycznego
Mindfulness w służbie zdrowia
Warsztaty z uważności (Mindfulness) są coraz bardziej powszechne wśród pracowników sektora medycznego. Jeśli chodzi o kontynent europejski, chlubny przykład daje tu Wielka Brytania, gdzie uważność bardzo dobrze zakotwiczyła się w NHS (National Health Service). Według badań 68 % lekarzy pierwszego kontaktu uważa, że nauka “uważności” może być pomocna dla wszystkich pacjentów, niezależnie od jednostki chorobowej, 66 % deklaruje, że wspierałoby akcje informacyjne promujące uważność wśród pacjentów i aż 64 % deklaruje, że byłoby samemu zainteresowanymi wzięciem udziału w warsztatach z Mindfulness.
Jeszcze więcej interesujących danych dostarcza lektura jednego z case study, dotycząca nauki Mindfulness wśród pracowników NHS z Cambridgeshire i Peterborough.
100% pracowników zadeklarowało, że poznanie uważności (Mindfulness) pomogło im lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami i trudnościami
100% pracowników zadeklarowało, że uważność (Mindfulness) pomaga im lepiej funkcjonować pod wpływem stresu
93 % zadeklarowało, że dzięki uważności polepszyły im się kontakty z kolegami z pracy
93% zadeklarowało, że dzięki poznaniu uważności zwiększyła się im umiejetność skupienia się na swojej pracy
Średni czas, którą ankietowani przeznaczyli na praktykę wynosiła najczęściej 15 minut dziennie
Mindfulness wśród pracowników sektora medycznego jest relatywnie nowym podejściem. Niemniej jednak pierwsze wyniki badań oraz sygnalizowane rezultaty są nad wyraz pozytywne. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że uda się je zaszczepić również na polskim gruncie.
Wybrane badania:
Cultivating mindfulness in health care professionals: A review of empirical studies of mindfulness-based stress reduction (MBSR)
Effects of Five-Minute Mindfulness Meditation on Mental Health Care Professionals
Experiences of Health Care Professionals Enrolled in Mindfulness-Based Medical Practice: A Grounded Theory Model
Wybrane artykuły:
The Role of Mindfulness in Healthcare Reform: A Policy Paper
MBCT for health care professionals who are stressed
Meditation must be available on the NHS, says Mental Health Foundation