„Zacznij do dlaczego” to tytuł głośnej książki Simona Sinka, o zarządzaniu i inspirowaniu innych, ale ten post nie jest o tym jak zarządzać kimś, lub lepiej zarządzać sobą. Jest raczej o tym jak ważne jest zadawanie sobie pytania „dlaczego”, oraz jak praktyka uważności może nam w tym pomóc.
“Tata, a dlaczego samolot lata ?, Tata, a dlaczego to ma takie czerwone coś ?, Mama , a czemu ta pani tak siedzi?”. W pewnym momencie każde dziecko, czujące się dostatecznie dobrze i bezpiecznie zaczyna poznawać świat przez “dlaczego”. Dziecko nie męczy się zadając po raz setny swoje dlaczego. Odpowiedzi, które znajdują dzięki sobie samym lub osobom dorosłych pozwalają dzieciom odkrywać świat, ale i też siebie, pomagają dojść do “lubię”, nie lubię”, “chcę i nie chcę”.
Czasem mam wrażenie, że wraz z procesem dorastania i starzenia się, zapominamy o tym słowie i coraz bardziej okopujemy się w naszym status quo, coraz częściej podróżując na naszym autopilocie. Nie ma w tym nic dziwnego. Dlaczego to jedno z najbardziej niebezpiecznych słów na ziemi. Zadane w sobie w odpowiednim momencie, może zatrząść naszym światem, skłonić do zmiany, oraz pokazać nam jasno co dzieje się w naszym wewnętrznym świecie. Czasem kontakt z nim może zabrzmieć w takich zdaniach: “Dlaczego jestem w tej pracy, dlaczego robię to co robię, dlaczego się tak czuję, „co ja czuję?”.
Praktyka Mindfulness może nam pomóc znaleźć drogę do naszych własnych “dlaczego”. Czy to co czuje w plecach , to ból mięśni spowodowany pracą przy biurku, czy może raczej nasze ciało i emocje szepczące “ nie mogę już więcej”, “więcej nie uniosę”.
Tak jak w obrazkach z dzieciństwa gdzie łączyliśmy kropki, aby powstał cały obraz, tak samo uważność może nam pomóc połączyć kropki pomiędzy światem emocji, myśli i wrażeń z ciała. Nie wydarza się to od razu i nie zawsze jest miłe, łatwe i przyjemne, ale na pewno może być przepustką do bardziej świadomego i spełnionego życia.
W drodze do “dlaczego” – parę ćwiczeń
W programach Mindfulness takich jak MBSR, czy MBCT cały czas obserwujemy nasz umysł i to co się w nim dzieje. Zwracamy uwagę jak z trybu bycia przechodzimy do działania, jak z głowy wracamy do ciała, oraz jak nasze podejście do doświadczenia wpływa na nasze emocje, ciało i myśli. Poniżej mamy dla Ciebie parę ćwiczeń z curriculum kursów MBSR, czy MBCT , które mogą być przydatne w odkrywaniu siebie i szukaniu swoich własnych “dlaczego”.
Co Cię karmi, co Cię drenuje?
Spróbuj rozpisać na kartce swój typowy dzień i wszystkie aktywności , które wykonujesz danego dnia, od momentu gdy wstałeś. Jeśli chcesz możesz rozbić większe aktywności na szereg mniejszych np praca – może zostać rozbita na aktywności takie jak “maile, rozmowy z współpracownikami. Teraz gdy masz juz zapisana kartkę możesz zadaćsobie dwa pytania:
- czy ta aktywność podnosi mi nastrój, daje mi energię, karmi mnie?
- czy ta aktywność drenuje mój nastrój, odbiera mi energię?
Gdy już to zrobiłeś, spróbuj przy każdej z tych aktywności zaznaczyć literkę “K” dla “karmi” i literkę “D” dla drenuje”. To bardzo proste ćwiczenie, ale może pokazać, jak bardzo to co robimy wpływa na nasz nastrój, oraz jak swego rodzaju masa krytyczna złożona z wielu drenujących nas aktywności, może ciągnąć nas w dół. Oczywiście robiąc to ćwiczenie dobrze jest mieć, że ta sama aktywność będzie różnie postrzegana w zależności od naszego stanu emocjonalnego i naszych nawyków myślowych.
Kalendarz przyjemnych i nieprzyjemnych doświadczeń
Pojawia się on zarówno w standardowym programie MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction), oraz w programie MBCT (Mindfulness Based Cognitive Therapy). Link do wzoru kalendarza znajdziesz poniżej. Prowadzenie kalendarza służy:
- rozwijaniu większej świadomości wrażeń z ciała, emocji, oraz myśli.
- skupia świadomość na najwcześniejszej reakcji na doświadczenie – chwila po chwili, niezależnie od tego jaka byłaby ona
- pomaga zauważyć co pozytywnego dzieje się w naszym życiu
- pokazuje jak doświadczenie, które przeżywamy składa się z wielu elementów (myśli emocje, ciało), oraz jego przemijalność
- pokazuje jak reagujemy na różne doświadczenia
Uważny kalendarz
Poniższe ćwiczenie może pomóc Ci zidentyfikować Twoje nawyki myślowe oraz nastawienie do poszczególnych zajęć, spotkań oraz aktywności zamieszczonych w kalendarzu. Możesz wykonać to ćwiczenie przed komputerem lub telefonem, ale na początku rekomenduję Ci raczej wydrukowanie swojego kalendarza z jednego dnia lub przepisanie go na kartkę. Zwykle mamy o wiele za dużo kontaktu z elektroniką i ma ona przemożny wpływ na nasz brak uważności, tak więc czasem zwykłe analogowe rozwiązanie z kartką i ołówkiem może być lepszym pomysłem.
- Przyjmij wygodną pozycję siedzącą. Jeśli czujesz się z tym w porządku możesz zamknąć oczy. Gdy już będziesz gotów, skoncentruj się na doznaniach z ciała, włącznie z oddechem. Zauważ kiedy coś Cię rozproszy, albo zaczniesz błądzić w swoich myślach. Zauważ to i wróć do koncentracji na oddechu i wrażeniach z ciała.
- Zacznij powoli czytać kartkę z kalendarza, tak jakbyś nie widział jej nigdy wcześniej, punkt po punkcie, zwracając baczną uwagę na odczucia płynące z ciała, a także towarzyszące im myśli i emocje. Bądź otwarty i zaciekawiony wszystkim co zauważysz. Zwróć uwagę, kiedy twój umysł zacznie się angażować w rozwiązywanie problemu lub ocenianie zapisanego w kalendarzu spotkania. Zauważ kiedy pojawiają się uprzedzenia lub ocena co do osób, lub pewnych rodzajów zajęć lub projektów. Zauważ te myśli, emocje i wrażenia z ciała i wróć powoli do czytania kolejnych punktów swojego kalendarza.
- Czy te odczucia, myśli i emocje wydają Ci się znajome? Co jeszcze o nich wiesz? Czy widzisz tu jakiś wzorzec? Może być pomocne zapisanie tego co zauważyłeś podczas tej autorefleksji.
Możesz spróbować wykonywać to ćwiczenie na początku każdego dnia, gdy przeglądasz swój kalendarz, aby pomóc sobie zarządzać swoją listę zadań oraz uświadomić sobie swoje nastawienie do konkretnych zadań/ osób/ projektów.
Najważniejsze na koniec
Powyżej znalazłeś parę aktywności, które mogą być pomocne w odkrywaniu siebie, oraz zauważaniu dlaczego czujesz się tak jak się czujesz, gdzie czujesz swoje emocje, oraz jak wygląda Twój sposób reakcji na określone doświadczenia. Wszystkie z tych ćwiczeń mogą być interesujące i zwiększać naszą świadomość, ale nic tak naprawdę nie zastąpi zwykłej-niezwykłej praktyki, gdzie siadamy na poduszkę, lub krzesło i zaczynamy rozpoznawać nasz umysł. Żadna informacja intelektualna, nawet najlepiej nie podana nie wykona za nas praktyki tak więc, ja już kończę ten post i siadam do praktyki. 🙂 Dobrego dnia.
Kalendarz przyjemnych doświadczeń – wzór
Kalendarz nieprzyjemnych doświadczeń – wzór
Ćwiczenie „Uważny kalendarz” na podstawie „“Prowadź siebie i innych. Mindfulness dla liderów” Janice Marturano”